Ali Ağaoğlu

Finansal piyasalar gerek içeride, gerekse de dışarıda geçtiğimiz haftayı olumlu tarafta kapattı. İçeride enflasyonun beklenenden düşük çıkması; olası yeni faiz indirimlerini beraberinde getirecek beklentisi, dışarıda da ABD - Çin arasındaki ticaret görüşmelerinin bu hafta yeniden başlayacağı beklentileri piyasaları ayakta tutan “temalar” oldu!

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül ayında TÜFE’nin yüzde 0.99, ÜFE’nin de yüzde 0.13 arttığını açıkladı. TÜFE’deki yüzde 1.3’lük beklentinin oldukça altında gelen bu veri sonrasında yıllık TÜFE geçtiğimiz aydaki yüzde 15.01’den, yüzde 9.26’ya gerilerken, yıllık ÜFE yüzde 13.45’den yüzde 2.45’e geriledi.

TÜFE - ÜFE arasındaki fark “eksi” 6.81 puan oldu. Farkın bu denli gerilemesinin ardında ÜFE’nin geçtiğimiz yıl ağustosta yüzde 6.6, eylülde de yüzde 10.9 aylık bazda artışının önemli etkisi vardı.

Baz etkisi ile bu yüksek rakamlar hesaplamalardan çıkıp,

11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de Dünya Ticaret Merkezi’nin kulesine çarpan uçak görüntülerini TV’de izlerken, bir başka bankacı arkadaşımla telefonda konuşuyordum.

İkimiz de bir yandan telefonda çarpan uçağın ne tip bir uçak olduğunu tartışırken, ikinci bir uçağın ikinci kuleye çarptığı ve patladığını TV’de canlı olarak görünce, hattın diğer ucundaki arkadaşıma “Kapatalım bu telefonu, boşa konuşuyoruz. Artık başka bir dünyada yaşıyor olacağız” dediğimi dün gibi hatırlıyorum.

Nitekim “9/11” (11 Eylül - ABD’de ay, günden önce yazıldığından 9/11) olarak anılan tarihi saldırıdan sonra dünya çok değişti. Hatta “Terör” tanımı da değişti! İslam, terör ile birlikte anılır oldu!

ABD, sınırlarındaki görünmez duvarları gittikçe yükseltirken, terörü ülkesinin dışında karşılama yönünde radikal bir strateji devreye girdi. Sonrasında da İslam coğrafyasında savaşlar hemen hiç durmadı, halen de devam ediliyor. 11 Eylül bu anlamda bir milat oldu!

14

Merkez Bankası’nın Para Politikası Kurulu (PPK) politika faizlerinde 325 baz puanlık indirime gitti.

Geçen hafta “Yüzde 19.75 olan politika faizine “75 baz puanlı” bir indirim gelmesi ihtimali yüksek. 175 mi olur, 275 mi yoksa 375 mi olur şimdilik kestirmek zor. Yabancı bankalardan 175 diyenler var, ben geçtiğimiz hafta başındaki tahminimi 200 baz puandan 275 baz puana yükseltiyorum. Neden “75 baz puanlı indirim” derseniz... Bir yandan rakamı “düze getirmek”, diğer yandan da pazarlama misali küsuratları düzeltmiş olacaklar diye düşünüyorum” diye yazmıştım, tutturamadım.

Politika faizi 16.50’ye indi, “buçuklu” oldu! “Hangi indirimde kur ne olur sorusunda” da tahminlerim geride kaldı!

Kurdaki gerileme

Diğer bantları geçip, indirimin denk geldiği aralık için “200-350 baz puan arasında 5.9250 seviyesine kadar dalgalanacak ancak sert yukarı olmayacak bir bant hareketinin içine girebiliriz. Üstelik bu bandın ekim ayının ortasına kadar devam etmesi ihtimali çok da az değil!” diye yazmıştım.

Evet,

Büyük gün 12 Eylül Perşembe günü. Hem TCMB’nin, hem de Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) toplantıları aynı güne denk geldi. Önce Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’na (PPK) bir göz atalım...

Geçtiğimiz haftaki “Enflasyon verisi faiz indirimini tetikler mi?” başlıklı yazımda 200 baz puanlık bir indirim ile tahminleri açtığımı yazmıştım.

3 Eylül’de açıklanan ve beklentilerin altında gelen enflasyon rakamlarından sonra piyasalardaki indirim oranları yukarı yönde revize edilmeye başlandı. Ekonomistlerin tahmin ortalaması yüzde 1.38’lik bir artış iken açıklanan ağustos ayı tüketici enflasyonu yüzde 0.86 olarak açıklandı.

Yıllık bazdaki TÜFE ise yüzde 15.01 oldu. Üretici fiyatlarının; uzun bayram tatiline rağmen; yüzde 0.59 düştüğü ve yıllık bazda yüzde 13.45’e gerilediği bir ortamda politika faizlerindeki indirim oranlarındaki “artış” normal karşılanabilir.

Yüzde 19.75 olan politika faizine “75 baz puanlı” bir indirim gelmesi ihtimali yüksek. 175 mi olur, 275 mi

Yarın Ağustos 2019 enflasyon rakamları açıklanacak. Anadolu Ajansı’nın 14 ekonomistin katılımıyla yaptığı ankete göre TÜFE’de aylık artış beklenti ortalaması yüzde 1.38 olmuş. Bu beklentiye göre, bir önceki ay yüzde 16.65 olan yıllık enflasyonun yüzde 15.60’a düşmesi bekleniyor. Temmuzda yüzde 1.36 artış gösteren TÜFE rakamı geçen yıl ağustosta yüzde 2.30 olarak gerçekleşmişti.

Geçen yıl 13 Ağustos’ta 7.2169’a kadar yükselen dolar/TL kurunun etkisi o ayki fiyatlara tam olarak yansımamış, asıl etkiyi yüzde 6.30’luk tüketici fiyat artışı ile eylül ayında görmüştük.

Geçtiğimiz yılın yüksek rakamı önümüzdeki ay hesaplamadan düşecek. Önümüzdeki ay gelecek enflasyon verisinin her halükârda (İçine girdiğimiz eylül ayında yeni bir kur şoku yaşanmazsa) çok daha düşük gelmesi bekleniyor. Geçen yılın ekim ayında yüzde 2.67 artan ekim enflasyonu için de benzer bir beklenti hakim.

Bu beklentilere bakarak; teknik tabirle “baz

Finans literatürüne ‘Japonyalaşma’ (Japanification) diye yeni bir kavram giriyor. 1990’lı yılların ortalarında (Dolar/Yen paritesinin ilk kez 85’lere düştüğü yıllardan söz ediyorum!) Japonya’da yaşanan ‘gayrimenkul balonunun patlaması’ sonrasında batık banka ve şirketler, sağlamlar ile birleştirildi. Sistemden çürükler ayıklanmadığından; hastalıklı olanlar, sağlam olanları da hasta etti! Sonrasında gelsin parasal genişleme, gitsin parasal genişleme…

Piyasada alacak kamu tahvili kalmayınca, özel sektör tahvilleri, sonrasında şirketlerin hisse senetleri, son olarak da tüm bunlara yatırım yapan Borsada İşlem Gören Fonların (BigF  ETF) katılım paylarını dahi aldılar. Negatif faiz uygulayan ilk ülkelerden birisi Japonya idi! Olmadı, olmuyor! (Japon ev kadınları neden Türk Lirası’na yatırım yapıyorlar zannediyorsunuz?)

Büyümeme sorunu

Japonya; 2019 itibariyle; yüzde 235 toplam borç/GSMH ile dünyanın en borçlu ülkesi! Parasal genişleme ile ekonomisini bir türlü büyüme patikasına doğru

Uzun bayram tatili sırasında dünya dönmeye devam etti. Trump, Çin’e uygulayacağı vergileri erteleme kararı verirken, Arjantin seçimleri gelişen ülke piyasalarında “dipten gelen dalga” etkisi yarattı.

Bizim de dahil olduğumuz gelişen ülke piyasalarını en fazla etkileyen “olay” Arjantin oldu. Kullandıkları yöntem biraz farklı: “36 milyon nüfuslu Arjantin’de PASO ön seçimleri sonrası kendi grubunda en çok oyu alan liderler genel seçimlere katılmaya hak kazanacak. Genel seçimde yer almak isteyen siyasi gruplar, ön seçimlerde kullanılan geçerli oyların en az yüzde 1.5’ini almak zorunda. Başkanlık seçimleri 27 Ekim’de... Genel seçimlerde oyların en az yüzde 45’ini alan aday devlet başkanı olacak. Oyların en az yüzde 40’ını alan adaysa, ikinci turda rakibine yüzde 10 fark atarsa yine devlet başkanı seçilecek” deniyor.

Dayak yiyen foncular

Yapılan “ön seçimlerin” galibi Alberto Fernandez’in liderliğini yaptığı ve oyların yüzde 47.3’ünü

Bugün temmuz ayı enflasyon verisi açıklanacak. Beklentiler TÜFE’de yüzde 1.5 - 1.7’lik artış yönünde. Geçtiğimiz yıl ağustosta yaşanan kur şoku öncesi son sakin ayda TÜFE yüzde 0.15 artmış, kurdaki zıplamanın arkasından şok fiyat artışları yaşanmıştı.

Geçtiğimiz ay benim ıspanak - ceviz endeksimin veri toplamasında sorunlar yaşandı (pazara gidemedim!). Ancak sınırlı veri ile yüzde 1’in üzerinde aylık bir artış gelme ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyorum. Yüzde 1.27’nin üzerinde gelebilecek bir rakam, yıllık tüketici enflasyonun yeniden yüzde 17’ye çıkmasına neden olacaktır. Piyasa beklentisinin ortasına denk gelen yüzde 1.6’lık bir artış, yıllık TÜFE’nin yüzde 17.39’a tırmanmasına neden olacaktır.

Asıl ağustostan sonraki 3 aya ait veriler önemli olacak. Zira geçtiğimiz yılın aynı dönemindeki artışlar oldukça yüksekti. Bunların veri setinden çıkıp, yenilerinin gelmesi ile birlikte enflasyon rakamlarında önemli düşüşler olması bekleniyor. Nitekim