Savaş, bilgisayar ekranında

Ortadoğu'yu ziyaret etmekte olan bir Amerikan senatörü teröristler tarafından kaçırıldı. Alfa takımının görevi senatörü ve yanındaki rehineleri kurtarmak ve onları güvenli bir şekilde çıkış noktasına götürmektir.'
'Teröristler Çad'da bir uranyum madenini ele geçirdiler. Bütün düşman kuvvetlerini yok et, madeni kontrol altına al ve düzensiz uranyum çıkışını engelle.'
Bilgisayar oyunlarına merakı olan hemen herkesin aşina olduğu ve '90'ların başındaki Çöl Fırtınası Operasyonu'ndan sonraki dönemde popüler olan bir oyundan, NovaLogic firmasının piyasaya sürmüş olduğu Delta Force 2'den alıntı görev tanımları bunlar.
Tactical Ops: Assault on Terror (Taktik Operasyonlar: Teröre Saldırı) ve Rainbow Six'in (Gökkuşağı Altılısı) de örnek gösterilebileceği bu tür oyunlarda, 'terörist' faaliyetlerin gerçekleştiği yerler çoğunlukla Ortadoğu ülkeleri, Batı, Kuzey ve Orta Afrika ile Doğu, Orta ve Güney Doğu Asya bölgeleri. Balkanlar'ın da adı nadiren geçse de faaliyetlerin Batı Avrupa ülkelerinde yaşanması pek muhtemel değil. Mekan Batı'ysa bile, teröristler büyük ihtimalle Asya veya Afrika kökenli.

Kötü adamlar hep kara tenli
Terörist tiplemelerinin yani 'kötü' adamların hepsi siyah ya da kahverengi tenli, anlaşılmaz diller konuşan, nükleer silah geliştirip kokain ticareti yapan, sakallı ve çirkin görünüşlü erkekler olarak gösterilirken; 'kurtarıcı' ABD birlikleri beyaz tenli, sarı saçlı, kaslı vücutlara sahip ve 'iyi' karakterler tarafından temsil ediliyor.
Aslında bu savaş oyunlarının mekanları ile ABD'nin gerçek dünyadaki ilgi bölgelerinin üst üste oturduğunu görmek çok kolay, ancak bütün bunların masum tesadüfler olduğunu söylemek o kadar da kolay değil. Bu oyunları yazan firmaların bazıları Amerikan Savunma Bakanlığı ve Amerikan Özel Kuvvetler Komutanlığı gibi kurumlardan destek aldıklarını açıkça belirtmektedir. Mesela Delta Force 2 oyununun teşekkür bölümünde bir cümle aynen şöyle:
'Savunma Bakanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Halkla İlişkiler Bölümü Los Angeles Şubesi'nin; Fort Knox, Kentucky'deki Birleşik Devletler Ordusu Asker-Alma Komutanlığı Reklam ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü'nün; Fort Bragg, North Carolina'daki Birleşik Devletler Ordusu Özel Harekatlar Komutanlığı'nın işbirliğini minnettarlıkla belirtmek isteriz.'
Görünen o ki, bu askeri kurumlardan alınan destek, sadece teknik bilgi düzeyinde kalmıyor ve yazılım firmaları bu desteğe karşılık olarak Birleşik Devletler Ordusu'nun reklamını yapıyor bir anlamda. Bunun yanı sıra, ABD'nin dünyadaki 'görevleri' hakkındaki hakim söylemler de hedef kitlelerine ulaştırılmak üzere bu oyunların içine giriyor.

Oyunlar gerçekle benzeşiyor
Durum böyle olunca da, basit popüler eğlence araçları olarak algıladığımız bu savaş oyunlarının aslında karmaşık işlevleri olan propaganda araçları olduğu gerçeği ile karşı karşıya kalıyoruz.
Peki bu oyunlar kimler için üretiliyor? Bu oyunların ana hedef kitlesi, Amerika'nın dünyadaki 'görevleri' hakkındaki söylemlerini özümsemeleri, orduya katılıp savaşarak gerçekleştirmeleri, ya da en kötü ihtimalle, siyasal katılım hakkı elde ettiklerinde desteklemeleri beklenen Amerikan çocukları ve gençleri.
Çocuklara ve gençliğe ulaşmanın en kolay yönteminin onların 'vakit geçirdiği' yerlere, yani günümüzde bilgisayar ortamında kurulmuş dünyalara gitmek olduğunu anlamış olan hakim kurumlar, bu popüler kanalı etkili bir şekilde kullanmaya çalışıyorlar.
Aslında popüler olanın hâkim söylemi gençlere empoze etmek amacıyla kullanımı, Batı'da yeni bir uygulama değil. 1870'lerden sonra Avrupa'da sömürgecilik yarışı yeni ve daha yırtıcı bir hal aldığında, İngiltere'de birden sayıları patlayan ve sömürgelerdeki yöneticilerin çocuk yaşta alınıp yetiştirildiği yerler olan özel okullarda, resmi müfredata bile giren popüler macera romanları bahsettiğimiz türden bilgisayar oyunlarının prototipleri sayılabilir.
Bu popüler romanlarda da kahraman Beyaz, Anglo-Saxon ve Protestan genç adam Afrika'nın derinliklerine veya Arap çöllerine iyiliği, 'medeniyeti' ve 'barışı' getirmek için hayal ürünü 'kötü' yerliler ile savaşmıştır. Tekrar günümüze dönecek olursak, Delta Force 2 oynayarak vakit geçirmiş Amerikan gençlerinin ABD'nin son Irak operasyonunu da oynadıkları bilgisayar oyunundaki bir görevmiş gibi algılamaları çok zor olmasa gerek. Çünkü her şey birebir benziyor. Tek bir fark var: Oyun yeniden başlatılabiliyor ama gerçek hayatta bu mümkün olamıyor.





POPULER KÜLTÜR